Қазақ тілі мен әдебиеті – ұлттың рухани өзегі, мәдени мұрасы мен ұлттық болмысын сақтаудың негізгі тетігі. Бүгінгі жаһандану дәуірінде бұл пәндерді тиімді әрі мазмұнды оқыту – ұрпақ санасына ұлттық құндылықтарды сіңірудің, ана тілімізді қадірлеуге тәрбиелеудің басты құралына айналуы тиіс.
1. Оқытудың заманауи әдіс-тәсілдері
Қазақ тілі мен әдебиеті сабағында тек теориямен шектелу жеткіліксіз. Мұғалім сабақты өмірмен байланыстырып, оқушыны ойландырып, сөйлетіп, әдеби шығарма арқылы тәрбиелеуді мақсат етуі қажет. Бұл ретте төмендегідей әдістер тиімді нәтиже береді:
• Сыни ойлау стратегиялары: «Түрткі сұрақтар», «INSERT», «RAFT» әдістері оқушының талдау, салыстыру, қорытынды жасау қабілеттерін дамытады.
• Жобалық жұмыс: Әдебиет пәнінде шығарманы терең меңгерту мақсатында кейіпкерге мінездеме беру, автор стилін зерттеу, шағын сахналық қойылым қою арқылы оқушылардың қызығушылығы артады.
• АКТ мүмкіндіктерін қолдану: Мысалы, интерактивті тақта, Padlet, Kahoot, Quizizz сынды онлайн платформалар арқылы оқушының белсенділігін арттыруға болады.
2. Тілді қарым-қатынас құралы ретінде меңгерту
Қазақ тілі сабағында тілдік нормаларды үйретумен қатар, оқушылардың ауызша және жазбаша сөйлеу дағдыларын дамыту – басты мақсат. Ол үшін:
• Тілдік орта құру: Сыныпта қазақ тілінде сөйлеуді ынталандыру, күнделікті тіршілікке қатысты тақырыптарда диалог құрастыру, рөлдік ойындар ұйымдастыру.
• Мәтінмен жұмыс: Әдеби шығармадан үзінділер арқылы морфологиялық, синтаксистік талдау жасатып, әрі қарай пікір білдіруге, мәтін жазуға баулу.
3. Әдебиетті тұлға тәрбиелеу құралы ретінде қолдану
Әдеби шығармалар – ұлттық құндылықтар мен дүниетанымның айнасы. Мұғалім бұл сабақтарды тек мазмұн түсіндірумен шектемей, әр кейіпкердің болмысын саралау арқылы оқушы бойына адамгершілік, отансүйгіштік, әділеттілік сияқты асыл қасиеттерді сіңіруі қажет.
4. Бағалау мен кері байланыс
Тиімді оқыту кері байланыс пен нақты бағалаусыз мүмкін емес. Қалыптастырушы бағалау тәсілдері арқылы оқушының күнделікті білім деңгейін бақылап, жетістігі мен олқылығын нақты көрсету – оқу сапасын арттырудың кепілі.
Қорытынды
Қазақ тілі мен әдебиетін оқыту – тек білім беру емес, ұлттық сана мен рухты тәрбиелеу үдерісі. Мұғалім бұл пәндерді тек оқу бағдарламасы аясында емес, ұлттық болмысты сақтай отырып, заман талабына сай әдістермен оқытса, қазақтың тілі де, әдебиеті де мәңгі жасайды деп ойлаймын.
Темирешова Нургул Насебенкызы
