Адам саудасы мен балалар еңбегі – өзара байланысты екі мәселе, олар негізінен құлдыққа, мәжбүрлі еңбекке, жезөкшелікке немесе басқа да қанау түрлеріне ұшырайтын балалардың қатысуымен жүзеге асады. Әсіресе, ауылдық және шалғай аймақтардан шыққан балалардың адам саудасына түсу қаупі жоғары.
Қазақстанда балалардың еңбегі мен адам саудасы мәселесіне қатысты соңғы жылдары бірқатар қадамдар жасалса да, мәселе әлі де өткір күйінде қалып отыр. ЮНИСЕФ-тің 2022 жылғы есебінесәйкес, Қазақстанда жыл сайын жүздеген бала жұмысқа тартылып, заңсыз қанауға ұшырайды. Қала мен ауыл арасындағы теңсіздік, әлеуметтік жағдайы төмен отбасылардан шыққан балалардың білім алуға қол жеткізе алмауы – осы балаларды еңбекке жегілуге мәжбүрлейтін басты факторлар.
Балалар еңбегімен күресу үшін Қазақстан заңнамасы бойынша бірнеше маңызды қадамдар қабылданды. Қазақстанның Еңбек кодексіндебалаларды еңбекке тартуды шектеу туралы арнайы баптар енгізілген. Сонымен қатар, Қылмыстық кодекстің 128-бабы адам саудасын ауыр қылмыс ретінде қарастырады, балалардың жезөкшелікке тартылуын, мәжбүрлі еңбекке жегуін және басқа да адам құқықтарын бұзатын әрекеттерді заңсыз деп жариялайды.
Балалар еңбегінің алдын алу үшін құқық қорғаушылар, мектептер мен үкіметтік емес ұйымдар түрлі шаралар ұйымдастырады. Алайда, бұл проблема күрделілігінен тек заңнамалық шаралармен шектелмейді. Балаларды еңбекке тартудың негізгі себебі – білім беру жүйесіндегі кемшіліктер мен әлеуметтік теңсіздік. Бала құқықтары жөніндегі комиссия мен үкіметтік емес ұйымдар, сондай-ақ халықаралық ұйымдар балалардың еңбекке тартылуын азайту және адам саудасының құрбаны болмауы үшін жүйелі жұмыс жүргізуде.
Құқықтық тұрғыдан балалар еңбегіне қатысты заңдарды жақсарту мен қатаңдату, сондай-ақ балаларды әлеуметтік қорғау және қолдау бағдарламаларын тиімді жүзеге асыру өте маңызды. Сонымен қатар, қоғамдық сана мен білім беру арқылы балалардың құқықтарын қорғау мәселесіне халықтың назарын аудару қажет.
